پیش دبستانی در جنگل

یکی از مشهورترین مدل های کودکستان که در سردترین و کم آفتاب ترین کشورها مانند آلمان، نروژ و دانمارک رواج دارد پیش دبستان در جنگل است.

در این گونه مراکز با وجود تغییرات جوی و فصلی، کودکان متجاوز از چهار ساعت از اوقات روز را در فضای آزاد و خارج از مراکز آموزشی می گذرانند. البته چنین کودکستان هایی در جریره واشون نزدیک سیاتل و در کلرادو، نیویورک و کارولینای شمالی نیز وجود دارند.این کودکستان های جنگلی در همه جا از رویکرد آموزشی و یادگیری والدروف و دیدگاه ها و آموزه های اشتاینر پیروی می کند.

ایده ی اصلی کودکستان جنگلی این است که به کودکان فرصت داده شود تا فارغ از بازی های ویدیویی، رایانه ای، ورزش ها و بازی های سازمان یافته و تنظیم شده از پیش، در فضای آزاد و باز مشغول شوند و اوقاتی از روز را به غلتیدن در گِل و لای و چاله چوله ها، جست و جوی دانه و میوه  ی گیاهان مثل میوه ی کاج و بلوط و آشیانه پرندگان بپردازند یا با استفاده از قلاب های چوبی ماهی گیری کنند.

طرف داران این نوع آموزش معتقدند که عشق و محبت و دوستی با طبیعت در کودکان از این راه پایه می گیرد که در نهایت هدایت گر آینده و باعث رشدشان خواهد بود و نیز در آنها اعتماد به نفسی به وجود می آورد که از راه شناخت طبیعت پیرامونشان حاصل می شود.

محققان دانشگاه کلرادو و دنور نیز نشان داده اند که افزایش زمان حضور کودکان در فضای باز، جنگل یا در دل طبیعت می تواند تعادل کودک، تلاش و جدیت، تسلط و برتری و مهارت دستی و ادراک عمیق او را افزایش دهد.

بعضی از این پیش دبستانی ها در روز های جمعه و به صورت یک روز تمام از صبح تا بعد از ظهر برگزار می شود. در آنجا یک سر معلم(مربی)با دستیار و یکی از والدین داوطلب به صورت چرخشی انتخاب می شوند و کار نظارت بر بازی ها، فعالیت های اکتشافی و کنجکاوی های کودکان را به عهده می گیرند. برای حفظ امنیت کودکان و شادی و یادگیری راحت تر آنان نسبت کودکان به بزرگ سالان چها به یک است.یعنی هر چهار کودک را یک بزرگ سال همراهی می کند.

معمولاً غذایی ساده برای کودکان هنگام حضور در جنگل و فضای بیرون تدارک دیده می شود که شامل ساندویچ های سالم، آب میوه و بیسگویت و نان های مغذی است.

چینش و سازماندهی این محل ها نیز ساده و بی آلایش است. در این جا صندلی و میزی وجود ندارد و به جای صندلی و میزها، کودکان از چهارو پنج ساله از صبح مقداری شاخ و برگ،خار و خاشاک از جنگل جمع آوری می کنند.  برای خود پناهگاه،لانه و آشیانه ای درست می کنند تا بتوانند خوراک درختان سرسبز درست می کنند.تغییرات جوی، باد و باران نیز در برنامه های پایه ی این نوع از کودکستان ها تاثیر زیادی نمی گذارد و در این اوقات نیز کودکان به مشاهده ی کرم ها و چگونگی فعالیت های حیوانات،  حشرات و پرندگان کوچک می پردازند و فعالیت های کوچک اکتشافی خود را انجام می دهند.

والدین راضی این کودکان می گویند: « وقتی برای تحویل گرفتن کودکان می رویم، اگر چه ممکن است خیس و گلی باشند اما اطمینان داریم که روزی سرشار از شادی،یادگیری و آرامش و بازی داشته اند و در حقیقت با بازی و تفریح اوقات خود را سپری کرده اند.»

جست و جو، بحث و مکاشفه راه و روش یادگیری کودکان در این کودکستان های جنگلی است. اغلب،صبح ها کودکان به دیدن و سرک کشیدن در بین گیاهان، درختان و شاخ و برگ ها، کند و کاو زمین، دیدن لانه مورچه ها، حرکت کرم ها و حشرات و اردک ها و دیگر حیوانات مشغولند،گاه تخم شکسته ی پرندگان و حتی گاهی برگ درختی غیرمعمول دنیایی از پژوهش و سوال و فرضیه را به ذهنشان می آورد. از آنجا که در همه ی فصول این فرایند ادامه دارد، یادگیری کودکان و درس هایی که از طریق طبیعت می آموزند، می تواند ماه ها استمرار یابد به طوری که برای مثال شاهد رشد دانه هایی که کاشته اند می شوند و سبزی هایی را که پرورش داده اند، می چینند و می توانند شاهد خشک شدن و شکوفا شدن آنها در ماه های بعدی باشند.

فعالیت های هنری و حتی خواندن، آموزش اعداد،علوم و بحث های اجتماعی و محیطی نیز در میان فعالیت ها حضور دارد و کودکان به طور کاملاً غیررسمی و محیطی بدون تشنج و رسمیت و با فراغ بال یاد می گیرند. به گفته ی والدین این کودکان، چنین فضایی فرصت های شگفت انگیزی برای یادگیری کودکانشان فراهم می آورد تا اطلاعات خود را از طریق همه ی حواس و به طور طبیعی کسب کنند و در نهایت احساس پیوند عمیقی با ما در طبیعت پیدا می کنند و می توانند آنچه را به این طریق یاد گرفته اند در طول عمر خود پاسداری کنند.

منبع : فصل نامه ی آموزشی رشد شماره 1/48